Trong Liệu pháp Nhận thức – Hành vi (CBT), lo âu không chỉ là cảm giác lo lắng, sợ hãi mà là kết quả của sự tương tác giữa suy nghĩ – cảm xúc – phản ứng cơ thể – hành vi (Beck, 2011). Mặc dù, lo âu là phản ứng cần thiết của con người trước những tình huống có thể gây căng thẳng, nhưng khi cách diễn giải tình huống trở nên thiên lệch, lo âu có thể trở nên phóng đại và biến thành gánh nặng.

Nhiều thân chủ chia sẻ rằng họ bị cuốn vào vòng luẩn quẩn: càng lo lắng và tìm cách né tránh, càng né tránh thì lo âu càng mạnh. Khi được hướng dẫn quan sát những suy nghĩ tự động, nhận diện tín hiệu cơ thể và lựa chọn tiếp xúc dần thay vì trốn chạy, họ nhận ra: mình có thể ngắt vòng lặp lo âu.

Khoảnh khắc ấy giống như lần đầu thân chủ tìm thấy “nút tạm dừng” cho tâm trí – nơi họ không còn bị lo âu điều khiển, mà có thể lựa chọn phản ứng lành mạnh hơn. Lo âu bắt nguồn từ việc chúng ta có những dự đoán tiêu cực về tương lai, khi chúng ta tạm dừng có nghĩa là chúng ta quay về với hiện thực, và điều đó là liều thuốc giảm lo âu.

Điểm mạnh của CBT không chỉ là giảm triệu chứng trước mắt mà còn giúp thân chủ xây dựng kỹ năng lâu dài. Họ học cách nhận diện suy nghĩ hợp lý nhưng chưa hữu ích của chính mình, thử nghiệm những góc nhìn mới, và dần dần tự tin đối diện với tình huống gây căng thẳng. Thay vì bị cuốn vào, họ bắt đầu tin rằng mình đủ khả năng tự điều chỉnh và nâng đỡ chính mình.

Các nghiên cứu cũng cho thấy, CBT vừa hiệu quả trong hiện tại, vừa giúp giảm nguy cơ tái phát nhờ tăng cường khả năng tự quản lý (Hofmann et al., 2012).

Điều quý giá nhất mà CBT mang lại chính là sự hoán đổi vị trí: từ chỗ để lo âu kiểm soát, thân chủ dần học cách làm chủ lo âu, và từ đó bước đi với sự tự tin và an toàn nội tâm.

 Nguồn tham khảo

Beck, J. S. (2011). Cognitive behavior therapy: Basics and beyond. Guilford Press.

Hofmann, S. G., et al. (2012). The efficacy of cognitive behavioral therapy: A review of meta-analyses. Cognitive Therapy and Research, 36(5), 427–440.